ලෝක බැංකු වර්ගීකරණයට අනුව ශ්‍රී ලංකාව මුල්වරට මැදි ආදායම් රටක තත්ත්වයට පැමිණියේ 1997 වසරේ දීය.

මැදි ආදායම් කාණ්ඩය කොටස් දෙකකි. එනම් පහළ මැදි ආදායම් කාණ්ඩය සහ ඉහළ මැදි ආදායම් කාණ්ඩය වශයෙනි.

97 වසරේ දී පහළ මැදි ආදායම් කාණ්ඩයට පිවිසි ශ්‍රී ලංකාවට ඉහළ මැදි ආදායම් කාණ්ඩය කරා පැමිණීමට වසර 21 ක් ගතවිය.

ඒ අනුව 2019 ජූලි මාසයේ දී ප්‍රකාශයට පත්කරන ලද ලෝක බැංකුවේ රටවල් වර්ගීකරණයට අනුව ශ්‍රී ලංකාව ඉහළ මැදි ආදායම් කාණ්ඩයේ රටක තත්ත්වයට උසස් කරනු ලැබීය.

2019 සැප්තැම්බර් 17 වැනිදා කොළඹ දී පැවති ආර්ථික සමුළුවක දී එවකට අග්‍රාමාත්‍ය, වර්තමාන ජනාධිපති රනිල් වික්‍රමසිංහ මහතා සමුළුව අමතමින් අපූරු ප්‍රකාශයක් කළේය. එනම් ශ්‍රී ලංකාව මේ වන විට ඉහළ මැදි ආදායම් ලබන රටක් බවට පත්ව ඇති බවත්, තවදුරටත් මැදි ආදායම් උගුලේ එකතැන පල්වෙනවාද, දියුණු ආර්ථිකයක් බවට පත්වීමේ පිම්මක් පනිනවාද යන විකල්ප දෙකෙන් තෝරා ගැනීමකට කාලය පැමිණ ඇති බවත්ය.

එහෙත් ඊට මාස කිහිපයකට පසු එනම් 2020 ජූලි 01 වැනිදා ලෝක බැංකුව කියා සිටියේ ශ්‍රී ලංකාව පහළ මැදි ආදායම් රටක් බවට කාණ්ඩ ගත කර ඇති බවයි.

පිම්ම පැන ඇත්තේ ඉදිරියට නොව පිටුපසටයි.

නවතම ලෝක බැංකු ක්‍රමවේදයට අනුව ඩොලර් ඒක පුද්ගල ආදායම ඩොලර් 1,085 ට වඩා අඩු ආදායමක් ලබන රටවල්, පහළ ආදායම් ලබන රටවල් ලෙසත්, ඩොලර් 1,086 - 4,255 අතර රටවල් පහළ මැදි ආදායම් ලබන රටවල් ලෙසත් වර්ගීකරණය කර තිබේ. මෙහිදී ඉහළ මැදි ආදායම් ලාභී රටවල් ලෙසින් සලකා ඇත්තේ ඒකපුද්ගල ආදායම ඩොලර් 4,256 - 13,205 අතර රටවල්ය. ඩොලර් 13,205 ට වඩා වැඩි ඒකපුද්ගල ආදායමක් ඇති රටවල් ඉහළ ආදායම් ලබන රටවල් ලෙසින් සැලකේ.

මේ අතර අද (11) දින කැබිනට් ප්‍රකාශකවරයා පවසා සිටියේ ශ්‍රී ලංකාව පහළ ආදායම් ලබන රටක් බවට වර්ගීකරණය කිරීම සඳහා කැබිනට් අනුමැතිය ලබා දුන් බවයි. ශ්‍රී ලංකාවට සහනදායී ණය ආධාර ලබා ගැනීම පහසු කරලීම සඳහා ලෝක සංවිධානවල දැනුම් දීම මත මෙම තීරණය ගනු ලැබූ බව මෙහිදී අමාත්‍යවරයා වැඩිදුරටත් පැවසීය.

මුදල් රාජ්‍ය අමාත්‍ය රංජිත් සියඹලාපිටිය මහතා මේ සම්බන්ධයෙන් මෙසේ පැවසුවේය.

“ශ්‍රී ලංකාව නිල වශයෙන් අඩු ආදායම්ලාභී රටක් ලෙස පිළිගැනීමට ඊයේ (10) කැබිනට් අනුමැතිය හිමි වුණා. මීට පෙර අප සිටියේ මැදි ආදායම් ලාභී රටක් විදියටයි. අපි දන්නවා ඒක පුද්ගල ආදායම ඩොලර් 4,000 ඉක්මවා යමින් එම මට්ටමට ළගා වීමට හැකි වීම සාඩම්බරයට කරුණක්. නමුත් ආර්ථිකමය වශයෙන් එහි යම් අවාසියක් තියෙනවා. අපි වෙනත් රටවලින් ණය ඉල්ලා සිටීමේ දී අපට ඒවා ලැබෙන්නෙ වාණිජ පදනමින්. මැදි ආදායම්ලාභී රටක් විදියට ඉන්නකොට, අනේ කියල ණය ඉල්ලන්න අපට බෑ. මේ තත්ත්වය හමුවේ ලෝක බැංකුව කළ යෝජනාත් පිළිගනිමින් ශ්‍රී ලංකාව නැවත ශ්‍රේණිගත වුණා.“

මේ බව මුලින්ම කියා සිටියේ ඉන්දියාවයි. 2022 අප්‍රේල් මාසයේ දී පැවති ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ (IMF) පාලක මණ්ඩල රැස්වීමේදී ඉන්දීය මුදල් අමාත්‍ය නිර්මලා සීතාරාමන් ශ්‍රී ලංකාවට සහාය ඉල්ලා සිටිමින්, ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම සඳහා ශ්‍රී ලංකාව අඩු ආදායම්ලාභී රටක් ලෙස තාවකාලිකව නැවත වර්ගීකරණය කරන ලෙස ඉල්ලා සිටියාය.

මොකක්ද මේ මැදි ආදායම් උගුල?

මැදි ආදායම් උගුල පිළිබඳව ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවේ 2019 වාර්ෂික වාර්තාවෙහි  මෙසේ සඳහන් වේ.

සමහර වර්ගීකරණවලට අනුව ශ්‍රී ලංකාව මැදි ආදායම් උගුලට හසුව ඇති බවට කියැවේ. මැදි ආදායම් මට්ටම දක්වා වේගයෙන් ළඟා වුවද, ඉන් අනතුරුව ඉහළ ආදායම් මට්ටම දක්වා ළඟාවීමට එවැනි වර්ධන වේගයක් පවත්වා ගැනීමට අසමත්ව පවතින රටවල් විග්‍රහ කිරීමේ දී අර්ථශ්‍රාස්ත්‍රඥයින් විසින් මැදි ආදායම් උගුල යන යෙදුම භාවිත කරනු ලැබේ. මීට අදාළ පර්යේෂණ පත්‍රිකා තුළ දැක්වෙන විවිධ අධ්‍යයන අතර මැදි ආදායම් උගුල විග්‍රහ කිරීම සඳහා පවතින නිර්වචන එකිනෙකට අනුරූපී නොවන අතර, ඒ අනුව මැදි ආදායම් උගුලට හසුව සිටින රටවල් සංඛ්‍යාව විවිධ පර්යේෂකයින් අනුව වෙනස් වේ. උදාහරණයක් ලෙස, Pruchnik and Zowczak (2017) විසින් මැදි ආදායම් උගුල පිළිබඳව අදාළ පර්යේෂණ පත්‍රිකා තුළ පවතින එවැනි වෙනස්කම් සන්සන්දනය කිරීමේ දී, ශ්‍රී ලංකාව මැදි ආදායම් උගුලට හසුව ඇති බව පර්යේෂණ පත්‍රිකා ද්විත්වයක් තුළ සඳහන්ව ඇති බව පෙන්වා දෙන අතර, එලෙස එකම ආදායම් කාණ්ඩයක් තුළ දිගු කාලයක් රැඳී සිටීම වළක්වා ගැනීම සඳහා අවශ්‍ය ක්‍රියාමාර්ග ගැනීම කෙරෙහි අවධානය යොමු කළ යුතුය.

කෙසේ හෝ වේවා අද (11) සිට ශ්‍රී ලංකාව තවදුරටත් මැදි ආදායම් රටක් වශයෙන් හැඳින්වීම නතර වනු ඇත. එහිදී යම් දේශපාලකයෙකු ශ්‍රී ලංකාව ‘මැදි ආදායම් උගුලෙන්‘ ගැල වී ඇතැයි පැවසුවහොත් ඒ පිළිබඳ විමතියට පත් විය යුතු නැත.

- සිසිර කන්නන්ගර විසිනි